Waarom we niet gelukkiger zijn - ‘Gefundeerd en leesbaar’

Michael Vlerick heeft een zeer prettige schrijfstijl en verteltrant waarmee hij de lezer meeneemt in zijn perspectief op menselijk geluk. Daarbij vergeet hij zeker niet te benoemen waarom het zo’n uitdaging is voor de mens om geluk te ervaren.

genetische en biologische basis

Ik las de eerste hoofdstukken van Waarom we niet gelukkiger zijn en het gevoel bekroop me dat ik terug was in mijn eerste studiejaar psychologie. Er wordt een biologische uitleg gegeven voor menselijk gedrag, en onderliggend ons denken en voelen. Gregor Mendel, Charles Darwin en Richard Dawkins – ze komen allen op een goed leesbare wijze voorbij aan het begin van het boek. Zeer nuttig als je meer wilt weten over de genetische en biologische basis van ons gedrag.

evolutionaire bias

Dat Mendel pas een podium kreeg na zijn dood wist ik niet, en ook het beeld dat de Amerikaanse psycholoog Rick Hanson bedacht heeft om onze negativiteitsbias te illustreren, was mij niet bekend. Wat betreft dit laatste een beetje toelichting. We hebben blijkbaar een evolutionaire bias richting het negatieve; zo staat één negatieve ervaring qua gevoel gelijk aan vijf positieve gebeurtenissen. Verliezen doet meer pijn dan winnen deugd doet. Hanson heeft het over ons brein als velcro (een hechtend materiaal) voor alles wat negatief is, en als teflon (een afstotende stof) voor alles wat positief is. Het slechte nestelt zich in ons brein, het goede glijdt eraf als water van een eend.

hedonistische adaptatie

We hebben volgens Vlerick voortdurend te maken met evolutionair bepaalde wortels (beloningen) en stokken (bestraffingen). En dan is het ook nog eens zo dat veel van de wortels waaraan we worden blootgesteld vals zijn: zolang we ze najagen zijn ze heerlijk, onweerstaanbaar zelfs. Maar zodra we ze beet hebben, verliezen ze snel hun smaak en verzadigen ze ons niet – een fenomeen dat ‘hedonistische adaptatie’ heet. Hij gebruikt hier het voorbeeld van een droomauto: wanneer je die eindelijk hebt kunnen kopen, raak je er binnen een paar weken aan gewend en ben je niet gelukkiger dan toen je eerder met je gemiddelde model rondreed.

En dan is er nog de verraderlijke werking van dopamine, ons ‘ik wil’-hormoon. Het probleem is dat ons dopaminepeil pijlsnel omhoogschiet als ons brein iets goeds detecteert (denk aan een suikerrijke chocoladereep), maar even snel weer de diepte inzakt – en daarmee ook onze genotservaring.

Tien handvatten

Wat kunnen we doen om aan al deze evolutionaire predisposities het hoofd te bieden? Hoe kunnen we onszelf in zo’n stand krijgen dat gelukkig zijn structureel in beeld komt? Vlerick deelt tien handvatten voor een gelukkiger leven, en het is wat mij betreft de moeite waard deze hier te delen:

1. Begrijp je genetische programmering
2. Kweek goede gewoontes
3. Saboteer je gelukshormonen niet langer
4. Mediteer regelmatig
5. Observeer in plaats van te reageren
6. Ontwikkel tevredenheid en dankbaarheid
7. Ontwaak uit je dwalende geest
8. Maak van geluk geen doel op zich
9. Go with the flow
10. Leef met en voor anderen

Vlerick noemt nummer tien misschien wel het mooiste en het meest hoopvolle inzicht dat voortkomt uit onderzoek naar geluk: hoe meer je bijdraagt aan het geluk van anderen, hoe meer het jou te beurt valt. Wist iedereen dat maar.

Samengevat: Waarom we niet gelukkiger zijn is een uiterst vermakelijk en leesbaar boek, gefundeerd en geïllustreerd met de nodige voorbeelden en weetjes die je – waarschijnlijk net als ik – nog niet kende. Lees het boek eens. Als je een snelle lezer bent, ben je er binnen twee uur doorheen. Ik voelde me meteen een stuk gelukkiger. Misschien jij ook wel.