De weg van de heldin

strong>Dit boek heeft zijn startpunt in het beroemde werk van wijlen Joseph Campbell ‘De reis van de held’. In dit beroemde boek beschrijft Campbell vele mythen van over de gehele wereld. Murdock wilde weten hoe de zoektochten van vrouwelijke helden verliepen. In ‘De weg van de heldin’ beschrijft ze haar observaties en inzichten die een interessante nuance aanbrengen op de patriarchale kijk op de reis van de held.

Aan Campbell had Murdock de vraag gesteld hoe de reis van de held zich verhoudt tot de vrouw. Campbell had geantwoord dat vrouwen die reis niet hoeven te maken. ‘In de gehele mythologische traditie is de vrouw er gewoon’, had hij geantwoord. Het was voor Murdock een zeer onbevredigend antwoord. De reis van de vrouw wordt door de buitenwereld vaak gehinderd en gesaboteerd, stelt Murdock. De auteur heeft met vele vrouwen gesproken, workshops geleid en beschrijft in haar boek de aspecten waar vrouwen mee te maken hebben. Dat doet zij doorgaans vanuit een psychoanalytische benadering waarbij de lezer kennis maakt met termen als ‘de moeder-dochterbreuk’, de vader-dochter-relatie, de afwijzing van het vrouwelijke, et cetera.
Het boek heeft zeker betekenis voor het heden. Nog steeds lezen we in kranten dat vrouwen voor hetzelfde werk minder betaald krijgen dan mannen. Ook lezen we dat maar heel weinig vrouwen in de top van de organisatie zitten. ‘Voor zover vrouwen net als mannen zijn, worden ze op soortgelijke wijze maar niet gelijkelijk beloond’, stelt Murdock scherp.
‘In de weg van de heldin’, krijg je als lezer interessante perspectieven voorgeschoteld die mogelijk als verklaring zouden kunnen dienen voor de hedendaagse problematiek waar vrouwen zich voor geplaatst zien. Murdock stelt dat we vooral een mannenwereld hebben gecreëerd waarin ‘presteren een verslaving’ is geworden. Veel vrouwen zijn zich gaan identificeren met het ‘mannelijke’. Vrouwen willen zo bewijzen dat ze ook een goed verstand hebben en emotioneel onafhankelijk zijn. Als vrouwen succesvol zijn, zijn ze dat vaak naar een mannelijk model. Sterke vrouwen blijken hun vader achter zich te hebben. Perfect willen zijn, doe je voor je vader.
Maar wanneer dit mannelijk model niet (langer) bevredigt, zijn er geen richtlijnen die de vrouw vertellen hoe ze moet handelen. Wie herkent het niet dat als de vrouw begint te twijfelen of de ingeslagen weg wel goed is, dat collega’s, familie en vrienden een dringend beroep doen op de heldin om toch vooral door te gaan?
Volgens Campbell is het de taak van de ware held om de gevestigde orde te versplinteren en een nieuwe gemeenschap te scheppen. Murdock voegt daaraan toe dat dit betekent dat de vrouw zich los moet maken van de moeder omdat die de oude waarden vertegenwoordigt. Het is o.a. op dit punt dat de auteur haar lezers trakteert op psycho analytische verhandelingen die ze lardeert met inzichten uit dromen en verhalen uit de Griekse oudheid. Die laatste twee aspecten spreken mij minder aan. Toch blijft het boek me -ook als man- boeien.
Een zeer interessant onderwerp betreft ‘de mythe van afhankelijkheid’. Van vrouwen wordt verwacht dat ze zorg dragen voor de afhankelijkheidsbehoeften van anderen. En nog sterker: wanneer een vrouw ontdekt dat er met haar behoeften geen rekening wordt gehouden, ze het gevoel heeft dat er iets mis is met haar. Veel organisaties willen dat mensen zelfsturend worden, eigenaarschap vertonen en zich wederzijds afhankelijk opstellen. Maar wat betekent het als de vrouw niet aan dit -mannelijke- ideaalbeeld kan en ook niet wil voldoen? Het is toch altijd de vrouw die zich klein maakt en zich in dienst stelt om haar partner succesvol te maken? Het gaat om zorgen voor de ander, autonomie, groei en ontwikkeling, komen op de tweede, derde of vierde plaats.
De reis van de heldin gaat over de vraag hoe en wanneer vrouwen ontdekken dat ze ondergewaardeerd worden in deze mannelijke wereld en wat ze daaraan gaan doen. Een reis die gaat over het opgeven van valse ideeën en daarom moed vereist, veel moed. Een interessant boek dat in eerste instantie gaat over de vrouw, maar diepere thema’s kent als afhankelijkheid, moed, zelfbedrog en vooral (on)gelijkheid.