In de meeste managementtrainingen komt het onderwerp niet aan bod en ligt de nadruk nog steeds op lineaire methoden en causaal denken. En dat is nu net wat leidt tot misverstanden en fouten in complexe contexten. Dit leidt gemakkelijk tot continue stress en overbelasting bij managers en medewerkers. In 2015 publiceert zij er een boek over dat nu in het Engels is verschenen, The Complexity Trap.
Vraagstukken en organisaties zijn complex als ze openstaan voor informatieuitwisseling met hun omgeving. Als er veel participanten zijn die onafhankelijk van elkaar handelen, ieder op basis van heuristieken en lokale informatie. Als niet-lineaire interne dynamiek zorgt zeker voor verrassingen. En als de continu systemen veranderen en hun gedrag onvoorspelbaar is.
In het eerste hoofdstuk behandelt Borgert het begrip complexiteit en de belangrijkste kenmerken van complexe systemen, zoals dynamiek, ondoorzichtigheid en zelforganisatie. Ook beschrijft zij een aantal indicatoren die aantonen dat men verkeerd omgaat met complexiteit. Dan volgen de negen in managementkringen meest voorkomende misvattingen. Achtereenvolgens zijn dat: eenvoud leidt tot succes, complexiteit is hetzelfde als gecompliceerdheid, de experts zullen het allemaal wel regelen, wij mogen geen fouten maken. Goede planning is alles, hoe meer data des te meer begrip, vertrouwen is goed maar controle is beter, concurrentie is goed voor de zaak en er moet een heldere, formele hiërarchie zijn.
Borgert behandelt iedere misvatting over complexiteit met voorbeelden uit de praktijk en verklaart waardoor zij ontstaan en waarom mensen ervoor bezwijken. Bij iedere misvatting beschrijft de auteur echter ook inzichten die kunnen helpen beter om te gaan met de toenemende complexiteit om ons heen. Complexe taken zijn dynamisch, niet-lineair en ondoorzichtig. Het is onmogelijk om blauwdruk oplossingen te geven voor welk complex probleem dan ook. Vanwege het unieke karakter van ieder complex probleem en de context waarin het speelt, die van grote invloed is.
Het slothoofdstuk gaat over hoe wij complexiteit de baas kunnen worden. Kern van dit hoofdstuk zijn de zaken waar wij volgens Borgert beter mee kunnen stoppen, zoals te veel succes toekennen aan methoden, het systeem als excuus gebruiken of symptomen gelijkstellen aan problemen. Vervolgens beschrijft zij ook wat wij juist wel moeten doen, zoals complex denken en handelen, patronen herkennen en het bevorderen van diversiteit. Het management antwoord op complexiteit is holistisch management dat de auteur aan het eind van haar boek kort uitwerkt.
The Complexity Trap is een uitermate toegankelijke inleiding op het fenomeen complexiteit, speciaal geschreven voor drukbezette managers die weinig aan lezen toekomen. De kracht zit in de alledaagse behandeling van het onderwerp in normale mensentaal. Het zijn toppertjes zoals dit boek die kunnen helpen complexiteit eindelijk serieus op de managementagenda te krijgen. Het boek verdient een Nederlandse vertaling en een minder onhandig groot formaat.
Over Nico Jong
Nico Jong is communicatieadviseur.