Een machtsongelijkheid die ook in organisaties, waar zich overigens ook veel gevallen van seksueel geweld en seksuele grensoverschrijding afspelen, nog steeds nadrukkelijk aanwezig is. Ondanks decennia van goede intenties, streefcijfers en acties om de positie van vrouwen te verbeteren, is er helaas nog een lange weg te gaan.
Machtsongelijkheid
In 1995 rondde ik mijn proefschrift af over loopbaanverschillen tussen mannelijke en vrouwelijke wetenschappers. Nu, ruim twintig jaar later, is het beeld nog nauwelijks veranderd en heeft Nederland nog steeds een bedroevend laag percentage vrouwelijke hoogleraren, zeker in vergelijking met omringende landen. Ook in andere organisaties zijn het overwegend mannen die de leidinggevende - en dus machtige - posities invullen, vooral in de hoogste regionen. Weliswaar neemt het aantal vrouwen in leidinggevende functies toe, maar het gaat tergend langzaam. Soms is er zelfs sprake van een achteruitgang. Zo konden we recent nog in de krant lezen dat het aantal vrouwelijke bestuurders bij de 85 bedrijven met een Amsterdamse beursnotering voor het tweede achtereenvolgende jaar is gedaald (6,2% in 2017). We zitten nog mijlenver van het streefcijfer van 30%.
Ongelijkheid zien we niet alleen in de top. Het weerspiegelt zich ook in het minder zichtbaar (laten) zijn van vrouwen. Het is bijvoorbeeld opvallend hoe weinig vrouwelijke sprekers er zijn op congressen en symposia over nieuwe manieren van organiseren en leidinggeven. Een ietwat wrange constatering, omdat we dit 'nieuwe organiseren' als meer vrouwelijk dan mannelijk zouden kunnen betitelen, of op zijn minst als androgyn. Waarom zijn het dan (weer) vooral mannen die hiermee op de voorgrond treden?
Cultuur
De bewustwording en aanpak van het fundamentele onderliggende probleem schiet nog steeds tekort. Een eeuwenlange dominantie van - witte, heteroseksuele - mannen en mannelijke energie in onze maatschappij en de organisaties die daar deel van uitmaken, heeft zijn sporen nagelaten. In organisaties is de cultuur overwegend mannelijk. De nadruk ligt op prestaties, competitie, economische en financiële belangen, rationele besluitvorming, planning en controle. Om daarin hun weg te vinden en hogerop te komen, moeten vrouwen (en ook veel mannen) zichzelf geweld aandoen, hun authenticiteit overboord gooien, over hun grenzen heengaan. Zolang er niet wat meer zachtheid en vrouwelijke energie - in de vorm van empathie, dienstbaarheid, ontspanning, gevoel en intuïtie, verbondenheid, etcetera - doordringt in organisaties, zal de zo noodzakelijke transformatie naar 'nieuw organiseren' niet plaatsvinden.
Stem
Het is belangrijk dat we de stem van vrouwen meer gaan horen, ook in organisaties. Dat we beter gaan luisteren naar hun ervaringen, ideeën en visies. De ruimte daarvoor kunnen we alleen creëren als we het vrouwelijke in onszelf en in organisaties gaan opwaarderen. We zouden kunnen zeggen dat het mannelijke het vrouwelijke nodig heeft om het hart te openen en de bezieling, menselijkheid en dienstbaarheid weer terug te brengen. De mannelijke en vrouwelijke energie vormen een perfecte eenheid en zorgen samen voor balans: yang en yin, zoals de taoïsten het noemen, of animus en anima, zoals Carl Jung het noemt. Die polariteit is in heel het universum en in alle aspecten van het leven terug te vinden. De balans is echter ernstig verstoord geraakt in onze patriarchale cultuur, met verwoestende gevolgen voor onszelf - we werken onszelf te pletter in onmenselijke organisatiesystemen - en onze natuurlijke leefomgeving - we stevenen af op een ecologische crisis van ongekende omvang. Het herstellen van de balans is nodig om op een andere manier te gaan denken en handelen, vanuit een besef van eenheid. Vrouwen kunnen daar een cruciale rol in vervullen.
De grootste uitdaging voor mannen is om ruimte te maken voor vrouwen en een gelijkwaardige relatie met vrouwen aan te gaan. Dit vraagt om zelfbewustzijn, moed en kwetsbaarheid. Durven kijken naar je eigen blinde vlekken, bereid zijn om echt te luisteren naar de ander en de ander te begrijpen, je kwetsbaarheid durven laten zien, de angst overstijgen om je machtspositie kwijt te raken. Er zijn gelukkig mannen die deze ruimte voor vrouwen bepleiten, omdat vrouwelijke leiders volgens hen stappen kunnen zetten die voor mannen erg moeilijk zijn, maar dergelijke geluiden horen we nog maar weinig.
Eenheid
Het is goed dat nu massaal vrouwen hun stem laten horen over de uitwassen van machtsongelijkheid. Dat zwarten hun stem laten horen tegen de witte dominantie. Dat homoseksuelen en transgenders hun stem laten horen tegen de heteroseksuele dominantie. Dat we met z'n allen onze stem laten horen tegen de dominantie van het een boven het ander en misbruik van macht. Het is tijd voor een transformatie naar eenheid in verscheidenheid, waarin ieder met zijn of haar unieke eigenschappen en talenten een waardevolle rol vervult. Dan zullen we pas echt de kracht van diversiteit kunnen gaan benutten en ervaren en machtsverschillen gaan overbruggen. De 'liefde voor macht' maakt ons allen zeker tot verliezers, maar de 'macht van liefde' kan ons allen tot winnaars maken.
Roelien Dekker is schrijver en coach. Ze studeerde journalistiek, is gepromoveerd socioloog en volgde diverse opleidingen op het gebied van persoonlijke ontwikkeling. Met haar eigen bedrijf Liefdevol organiseren wil ze graag bijdragen aan het in de wereld zetten van een meer liefdevolle manier van organiseren. Ze is de auteur van Liefdevol organiseren.
Over Roelien Dekker
Roelien Dekker is schrijver en coach. Ze studeerde journalistiek, is gepromoveerd socioloog en volgde diverse opleidingen op het gebied van persoonlijke ontwikkeling.
Met haar eigen bedrijf Liefdevol Organiseren wil ze graag bijdragen aan het in de wereld zetten van een meer liefdevolle manier van organiseren. Ze helpt mensen en organisaties met coaching, workshops en lezingen om de kracht van liefde te gaan ontdekken en benutten in leven en werk.
Roelien is een vrije denker, gevoelsmens en idealist. Ze laat zich inspireren door zowel westerse als oosterse kennis en wijsheden. En laat zich voeden door ervaring. Want alleen vanuit kennis én ervaring, vanuit doordenken én doorleven, ontstaat werkelijk bewustzijn. Dat heeft ze zelf met hart en hoofd ervaren. En vanuit die visie en levenshouding begeleidt ze ook mensen en organisaties.