Hoe bereidt je een paard?

'Ik leg mij toe op het schrijven van levendig Hollands, maar ik heb school gegaan'. 'Ik heb een neefje dat spelfouten maakt en zich daarom Multatulist noemt.' Twee citaten van Multatuli die aangeven hoe beroerd het volgens hem in de negentiende eeuw gesteld was met het onderwijs in de moedertaal. Honderdvijftig jaar later lijkt de zaak niet veel verbeterd. Dat is goed nieuws voor de schrijvers van boekjes over taal: er is een markt, er is behoefte! 'Hoe bereidt je een paard' van Friederike de Raat is een vermakelijke, zij het dubieuze, druppel op de gloeiende plaat van de taalergernissen.

De Raat bespreekt in het boekje zo'n beetje alle struikelblokken voor schrijvers: koppeltekens, kommagebruik, als en dan, gaan als hulpwerkwoord, zijn of haar, de spelling van het werkwoord. Ieder onderwerpje wordt ingeleid, van voorbeelden en regels voorzien en waar mogelijk toegelicht met een voorbeeld uit de actualiteit of de media. En wat me wel bevalt is dat de auteur er zo heerlijk van overtuigd is dat de kortste verbinding tussen twee punten een rechte lijn is. Niks gezwam, recht op het doel af. Prima. Erg goed en buitengewoon lollig waren de stukjes over stijl. Je ziet de auteur avond aan avond ploeteren op de eindredactie en zich weer eens de haren uit het hoofd trekken als in een stuk de brandweer, nadat 'belendende percelen' waren natgehouden, het sein 'brand meester' heeft gegeven. Of als er weer eens iets afgetrapt wordt, als iemand iets aangeeft in plaats van iets zegt, als er zaken (en dan niet in een restaurant) op de kaart gezet worden. Ook altijd goed voor een glimlach zijn de grammaticale slordigheden: 'Na een lang ziekbed nam God tot zich …' Of het, volgens mij voornamelijk aan het gebruik van spellingscontrole te wijten, niet meer aaneenschrijven van woorden: veel diarree gevallen in Nigeria. (Mijn dag is weer goed met dergelijke voorbeelden!) Een fijn boekje dus, zou je zeggen. Handig voor op het bureau, overzichtelijk, makkelijk in gebruik en vriendelijk geprijsd. Waar, helemaal waar. Maar er is een groot – en voor het onderwijs en de ambtenarij onoverkomelijk – probleem: de auteur gaat uit van de zgn. witte spelling. Daar is overigens heel veel voor te zeggen: de witte spelling (ontwikkeld door het Genootschap Onze Taal) is logischer dan de officiële spelling die is vastgelegd in het Groene Boekje en Van Dale. Maar wie wit boven groen verkiest, zondigt tegen de vastgestelde regels en maakt dus fouten. Dat u gewaarschuwd bent! Is dat laatste een probleem? Het lijkt me niet, als je maar zo verstandig bent om de officiële spelling te gebruiken als dat moet. En verder? Taal is een levend organisme. De spelling verandert eens in de tien jaar. De meest effectieve manier van communiceren is het gebruik van een knuppel. Als je zeventig procent van de woorden kent, kun je een tekst begrijpen. Als de boodschap maar helder overkomt.