Als je een boek onder ogen krijgt van de managementfilosofen René ten Bos en Ruud Kaulingsfreks dan ga je er eens even goed voor zitten. Twee bekende heren die in de regel wat te melden hebben en die met elkaar besloten hebben 'een wonderlijk woordenboek voor de weldenkende manager' (dat is de ondertitel) te schrijven. Ze begrijpen allebei dondersgoed dat je met filosofie uiteindelijk in deze moderne wereld geen droog brood kunt verdienen (bladzijde 60), dus geef je aan managers cursussen en schrijf je zo nu en dan een boek in de hoop van managers ooit weldenkende mensen te maken. Ik beoordeel een boek eigenlijk altijd op twee punten: (1) kan het mij inspireren en (2) word ik er wijzer van?

Heilig had ik me voorgenomen nu eens niet een managementboek te lezen. Het werd 'Dromen van Buffalo Bill'. Een boek van Amerika-correspondente Hélène Schilders die vanuit Seattle (het Wilde Westen) regelmatig bericht voor Elsevier, de Volkskrant en De Morgen.

Dit boek leest als een spannend jongensboek. Het is echt een jongensboek, meisjes spelen de rol zoals ze die al eeuwen gewend zijn: ze worden vervangen door jongere exemplaren, mannen gaan aan de tweede leg, ze zijn vooral charmant als gastvrouw en als ze al een eigen carrière ontwikkelen is dat in het moderne Nederland als TV Babe.

Sommige boeken moet je hebben gelezen als manager. Het boek van Donald Kalff is er zo één die je niet mag missen. De ondertitel 'Het einde van het Amerikaanse ondernemingsmodel' is explicieter dan het wel erg brave 'Onafhankelijkheid voor Europa'. Je moet dit boek plaatsen in een trend van kritische managementboeken die het doorgeslagen Amerikanisme in onze organisaties aan de kaak stelt. 

Er i

Bij het doorbladeren van deze kloeke pil van bijna 400 bladzijden over Maatschappelijk 'Verantwoord' Ondernemen (MVO) valt onmiddellijk één ding op: het is wetenschappelijk 'verantwoord' geschreven. Het is een zorgvuldig opgebouwd verslag met maar liefst 17 cases over MVO waarbij onze bekende multinationals op de huid worden gezeten door maatschappelijk organisaties zoals onder andere Greenpeace, Milieudefensie, Amnesty International en de SP. 

Het lezen van een boek van dit niveau met ruim 700 bladzijden, tijdens een vakantie in de Pyreneeën, is geen kleinigheid. Het doorlezen bleek een proces. Ik heb het boek gehaat, had ik het maar thuis gelaten, dagen heb ik het niet aangekeken om het tenslotte toch weer op te pakken. Professor Wim van Dinten aan de Erasmus Universiteit (en ex-directeur Strategie Rabobank) zou en mocht mij er niet onder krijgen. 

Een compact boek van 143 bladzijden, veel wit, ruim van opzet, met prachtige tekeningen en etsen, 13 praktijkverhaaltjes, handige checklisten en binnen een paar uur uit. Wat wilt u als snelle manager nog meer? Misschien is uw vraag: 'Gaat het ook nog ergens over?' Mijn antwoord: absoluut. Een boek waarin the medium the message is en die in deze tijd van de zelfverrijkende manager een mooi beeld geeft van het 'andere leiderschap'. Uw baas heeft natuurlijk geen tijd om dit soort verstandige dingen te lezen, maar geef dit boek toch maar aan hem/haar cadeau op de komende verjaardag.

Karel van Miert zegt het al in het voorwoord: 'Walter Baets maakt aannemelijk wat we eigenlijk ook allemaal wel weten, maar niet willen erkennen. Succesvolle organisaties zijn die organisaties waar de mensen zelf verantwoordelijkheid nemen en in samenwerking met anderen in netwerken co-creërend kennis maken en delen. Coaches en waarnemers blijven belangrijk, maar spelen geen dominante rol; spelers wel'. Daarmee is de kern over dit uitstekende en qua omvang overzichtelijke boek verteld.

Steeds sneller gaat ons leven en we worden letterlijk geregeerd door de klok. Dat gevoel kennen we allemaal. Dat wil zeggen, wij de rijke goed opgeleide mensen in de westerse wereld die Manager & Literatuur lezen op de toilet om even snel 'bij te blijven', terwijl ondertussen de kant-en-klaar-maaltijd in de magnetron wordt opgepiept en de computer is aangezet om alvast klaar te staan om straks onder het eten de e-mailtjes te downloaden en te bekijken.

Wat is er nu voor lol aan het relaas van een zeventigjarige grijsaard, die zo nodig na zijn pensioen nog wat is gaan boeren in 'the middle of nowhere', ergens in de Verenigde Staten?

Dit is één van de merkwaardigste managementboeken die ik de afgelopen jaren heb gelezen. Van een boek hoop je iets te leren, in dit geval iets over de werkelijke waarde van Internet. Dit boek is echter een compleet uitgewerkt businessplan van twee Amerikaanse McKinsey-directeuren om te komen tot het oprichten van een nieuw fenomeen: het infomediair-bedrijf. I

Winkelen en sex zijn de dingen die ons bloed sneller doen stromen. Directe bevrediging is gewoon. Tegenwoordig werken mensen om rijk te worden, om plezier te hebben, om nieuwe mensen te ontmoeten, om nieuwe steden te zien, om gezien te worden, om zichzelf te ontwikkelen of wat dan ook. Maar ze werken niet langer uit moreel plichtsbesef.

Winkelen en sex zijn de dingen die ons bloed sneller doen stromen. Directe bevrediging is gewoon. Tegenwoordig werken mensen om rijk te worden, om plezier te hebben, om nieuwe mensen te ontmoeten, om nieuwe steden te zien, om gezien te worden, om zichzelf te ontwikkelen of wat dan ook. Maar ze werken niet langer uit moreel plichtsbesef. Werk wordt niet meer geaccepteerd als goed. Tegenwoordig huren mensen organisaties, in plaats van dat organisaties mensen huren. Ooit waren het Martin Luther King, Kennedy en Marx die ons dromen brachten. Nu zijn het Dell, Gates en Covey. De sensationele maatschappij eist van ons dat we onze concurrentie baseren op gevoelens en fantasie. Zakendoen is geen wetenschap. Het is gewoon geld verdienen. Het is een kwestie van bits, brein en een merk hebben. Merken zijn de valium van onze ziel. Dus kom op, verras ons, verbijster ons en verleid ons. De wereld is toneel. Ethiek is trouwens ook een krachtig concurrentiemiddel ('we doen het ook voor het milieu'). We geloven niet meer in God, maar in onze eigen onsterfelijkheid (Emile Zola, 1886).

'Gung Ho!', is met zijn pocketformaat, slechts 139 bladzijden en zeer boeiende inhoud, één van die boekjes die je binnen een weekend zonder problemen hebt verteerd. Het is, zeker voor een managementboek, bijzonder.

Heerlijk om in deze tijd van 'nieuwe rijken' ook weer eens een boek onder ogen te krijgen dat in wetenschappelijke zin ergens over gaat. Onze organisaties worden geconfronteerd met een toenemende hectiek, complexiteit en diversiteit. 

Er is over Kelly en zijn boek al veel geschreven. Inmiddels is Kevin Kelly, redacteur/oprichter van het computermagazine 'Wired' , onze nieuwe rondreizende goeroe. Zijn verhaal over de nieuwe economie is controversieel, maar wat mij betreft verdient hij het voordeel van de twijfel.

'De manager als architect die onophoudelijk aan de mogelijkheden van zijn mensen bouwt'. Als je uit dit boek van iedere bladzijde, en het zijn er bijna 500, geen goed idee weet te halen dan is het behoorlijk mis met je. Die stelling durf ik wel aan.

Met dit soort boekjes weet ik nauwelijks raad. Inmiddels is het alweer een jaar of vijftien geleden dat ik de businessschool verliet en dat was nog in de tijd dat kennis niet gemanaged werd maar gewoon overgedragen, misschien ben ik dus niet helemaal meer up-to-date.

'Dank dat u de moeite neemt deze recensie te lezen', lijkt me na het doornemen van 'Intuïtieve Strategen', een boek over de Japanse marketing-benadering een juiste wijze van begroeten van de lezer. Westerse bedrijven worden succesvol door bezuinigingen en reorganisaties die ten koste gaan van de werknemers. Bij bestaande bedrijven leidt het succes van de onderneming eerder tot ontslagen dan tot het aannemen van nieuwe mensen.