Meestal worden adviezen van vakinhoudelijke deskundigen door klanten dankbaar opgevolgd, maar af en toe gebeurt er iets heel anders: klanten gaan sputteren, ze beschuldigen de adviseur van onbegrip, of gaan morrend op zoek naar een andere adviseur. Theo IJzermans schiet in zijn boek 'Omgaan met weerstand in adviesrelaties' de vakinhoudelijke adviseur die in zo'n situatie met lege handen staat, te hulp. Daarbij put hij rijkelijk uit zijn ervaringen als psychotherapeut. Vanuit dit perspectief laat hij zien dat adviezen sterke emoties kunnen oproepen of het zelfbeeld van de klant verstoren, en dat dát de oorzaak voor de 'weerstand' is.

Bekman geeft in 'Adviseren in verandering' zijn visie op het adviesrepertoire dat nodig is om veranderingen te realiseren. Veranderingen vragen volgens Bekman om horizontaal adviseren. Daarbij verbindt de adviseur zich met iets wat 'de organisatie' voor zijn klanten daadwerkelijk wil bewerkstellingen, wil veranderen, of wil verbeteren. Het gaat om veranderingen in de processen van waardeschepping, samenwerken, en/of leidinggeven. De adviseur staat in dienst van deze taak en is weliswaar verbonden met de top van de organisatie, maar neemt een vrije positie in tussen alle belanghebbenden. Bij horizontaal adviseren is ook de manier waarop de top van de organisatie zich met het vraagstuk verhoudt onderwerp tijdens de adviesgesprekken.

De meeste boeken over advies zijn nogal instrumenteel. Dat is niet verwonderlijk, want bijna alle boeken over advies komen uit de keuken van adviesbureaus die hun eigen menu aanprijzen, en vervolgens graag willen opdienen. Een mooi voorbeeld is het boek The McKinsey-methode van Ethan Rasiel. (De opvolger, De McKinsey-praktijk, is meer van hetzelfde, alleen ligt de nadruk meer op de uitvoering.) In dit boek ligt de spreekwoordelijke advieshamer wel erg dicht bij de probleemspijker. Met andere woorden: de oplossing voor alle problemen is vervat in de specifieke bureauaanpak. Theo IJzermans kiest in zijn boek Omgaan met weerstand in adviesrelaties voor een totaal ander perspectief: wat als het advies nog zo goed is, maar de klant wil er niet aan? Dan heb je te maken met een rubberen spijker waar geen hamer tegen opgewassen is.

Heeft het zin om in 2006 een boek te recenseren dat al in 1991 werd uitgebracht? Meer dan 70000 exemplaren van deze ever seller zijn er sinds de eerste publicatie verkocht. Verdere aanbeveling lijkt overbodig. Toch is er een mooie aanleiding dit boek nog eens onder de loep te nemen. 'Adviseren als tweede beroep' van Hannah Nathans kan nog jaren mee: het is een compleet, actueel en overzichtelijk werk op het gebied van adviesvaardigheden voor onder andere staf- en beleidsfunctionarissen. Maar ook mensen die met regelmaat beroepsmatig geadviseerd worden, kunen met dit boek hun voordeel doen.

In zeven stappen naar goed werkende marketing, waarmee je als professional voor langere tijd dit toch wat lastige onderwerp in essentie 'geregeld' lijkt te hebben. Dat is de kern van het boek(je) 'Zeven marketingwetten voor professionals' van Frank Kwakman en Jos Burgers. De kortste weg naar nieuwe opdrachten is niet moeilijk, maar vraagt om het maken van heldere keuzes, aldus de auteurs die laten zien dat marketing een vanzelfsprekend onderdeel is van het 'professional zijn'.

Werk is een tweede familie, althans voor professionals. En relaties binnen het werk moeten net als binnen een familie of gezin beheerd, gevoed en soms gestuurd worden. Relatiemanagement is niet alleen een kunst voor ons als privé-personen maar ook als professionele mensen. Een professional is immers iemand die 'ergens zijn/haar beroep van gemaakt heeft' maar tegelijk betekent het ook zich geroepen voelen 'publiekelijk een boodschap naar buiten te brengen', het woord 'professional' is verwant aan 'profeet', zo blijkt bij nalezing in het Engelse en Nederlandse woordenboek.

'Weg met de vleierij, leve de ironie, intervenieer vrijmoedig, ken jezelf en laat bijtijds los'. De meeste lezers zullen in deze oproep niet zo snel adviseren voor gevorderden herkennen. In zijn voorwoord spreekt Erik de Haan de wens uit dat zijn boek (als advies aan de lezer) niet het lot deelt met vele adviezen namelijk dat het klakkeloos wordt opgevolgd en in praktijk gebracht. Deze ironische opmerking is een voorproefje van De Haans visie op adviseren. Hij begint waar andere (hand)boeken over adviseren ophouden. Dit geldt niet voor de fasen in het adviesproces, want evenals de meeste boeken over adviseren houdt hij de bekende vijfdeling in het adviesproces (entree, diagnose, implementatie, consolidatie en evaluatie) aan. Het gevorderde zit dus in de inhoudelijke invulling van elke fase. Wat kan de adviseur in die fase (anders) doen?

Paul van Haaren geeft in 'Doeltreffende adviesrelaties' een overzichtelijk, compact en helder beeld van het speelveld van de adviseur gegeven, zonder dat het boek door zijn verdieping over professionaliteit omkomt in beschrijvingen van onnodige details. 

Wie wil 'Managen met de boerenverstandfactor' als leidraad, hoeft in ieder geval niet lang te lezen. In tachtig pagina's wordt een heldere structuur geboden om een visie en missie te ontwikkelen, deze te vertalen naar een einddoel en naar inrichting van de organisatie.

Het eerste dat opvalt aan 'Managen met de boerenverstandfactor' is de dikte, of liever de dunheid van het boekje. Dat is aantrekkelijk: allerlei managementonderwerpen komen kort en bondig aan de orde. De schematische overzichten zijn handig, net als de samenvattingen aan het eind van elk hoofdstuk ('Even recapituleren') en de acties.

'Managen met de boerenverstandfactor', is een boekje om even op een verloren zondagmiddag te lezen. In slechts 70 bladzijden gaan de schrijvers in grote stappen door onderwerpen als: visie en missie, product-, proces-, en systeemgerichte organisaties, weerstand bij veranderingen en communicatie. 

Goede wijn behoeft geen krans, maar wel een etiket. Dit kan het marketingmotto van de hedendaagse professionele adviseur, accountant, ontwerper of architect zijn. Deze professional wordt door inhoud en niet door 'platte' verkoop gedreven.

De vraag die mij bij het lezen van dit boek het meeste heeft beziggehouden is: mag je een boek ook 'onleesbaar' verklaren. Zoiets als een woning die nog in stand blijft door de krakkemikkige muren en dito fundament waar dan een ambtenaar van bouw en woningtoezicht een bordje opspijkert met 'onbewoonbaar verklaarde woning'. Je bent dan soms geneigd te denken: Pak even een paar spullen en ga lekker klussen. En maak er wat moois van. Want de plek is goed, de oppervlakte prima en al met al is er best wat van te maken.

Het gaat niet goed met dienstverlenende professionals. Zo, dat is weer eens gezegd. Het blijkt verschrikkelijk moeilijk om opdrachten te verwerven in een neergaande markt. En al helemaal voor ons. Wij moeten ons werk doen. Daar zijn we goed in. Professional immers. En dus hebben we geen tijd om te verkopen, we zijn immers druk met de laatste opdracht. En als de opdracht klaar is, dan krijgen we wel een nieuwe, denken we.

"Vrije vogel met enige specifieke deskundigheid [...] integriteit en betrouwbaarheid [...] herinneringen aan de ambachtelijke maatschappij van voor de industriële revolutie." Met deze kwalificaties kenschetst Mickey Huibregtsen professionals aan het begin van de 21e eeuw in het voorwoord tot 'Wat beweegt professionals? Motieven in loopbaankeuzen', door Nijhoff, Commissaris, Dekker en anderen in de reeks Bedrijfskundige Signalementen.

Mathieu Weggeman is uiteraard vooral bekend door zijn boeken en optredens over kennismanagement. Hij maakte ook nog vele andere publicaties, maar naar mijn gevoel nu voor het eerst een boek dat op zijn inmiddels en gelukkig afgeslankte lijf is geschreven.