Post-truth: wanneer emotie belangrijker wordt dan feiten

In 2016 riep Oxford Dictionaries 'post-truth' uit tot woord van het jaar - een term die een situatie beschrijft waarin objectieve feiten minder invloed hebben op de publieke opinie dan emoties en persoonlijke overtuigingen. Sindsdien is het fenomeen alleen maar relevanter geworden. Hoe navigeren we in een wereld waar waarheid relatief lijkt te zijn geworden? Hoe onderscheiden we feit van fictie in een tijd van constante informatiestromen en polarisatie? Toonaangevende denkers bieden perspectieven op deze uitdagingen.

De opkomst van het post-truth tijdperk

Het post-truth tijdperk is niet simpelweg een periode waarin wordt gelogen, maar een waarin de grens tussen waarheid en onwaarheid vervaagt. Politiek, media en publiek debat worden steeds vaker gedomineerd door emotionele argumenten in plaats van door correcte feiten.

Bas Heijne

Mens/onmens

In Mens/onmens onderzoekt Bas Heijne hoe in onze tijd 'waarheid' steeds meer een kwestie van perspectief is geworden. Hij laat zien hoe feiten ondergeschikt raken aan emoties en identiteitsopvattingen, en wat dit betekent voor onze democratie en samenleving.
Boek bekijken

€ 19,99

Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis

Het fenomeen post-truth heeft wortels die dieper gaan dan recente politieke ontwikkelingen. Het is verbonden met bredere maatschappelijke verschuivingen in hoe we informatie consumeren en delen.

Kritisch denken in een wereld vol desinformatie

Jeroen Ansink

In 'Kritisch denken in een wereld vol desinformatie' wordt beschreven hoe desinformatie sinds 2016 een prominente plek heeft gekregen in de publieke opinie. Het artikel analyseert hoe cognitieve misvattingen het publieke debat kunnen verzieken, waaronder selectieve observaties en foutieve interpretaties van correlaties als oorzakelijke verbanden.

Artikel lezen

Spotlight: Bas Heijne

Als bekroond essayist en winnaar van de P.C. Hooftprijs geldt Bas Heijne als een van de belangrijkste stemmen in het Nederlandse debat over waarheid en post-truth. Met een scherpe analytische blik ontleedt hij de complexe relatie tussen feiten, emoties en identiteit in het hedendaagse publieke discours.

George Orwell Bas Heijne

Over nationalisme

In Over nationalisme bespreekt Bas Heijne samen met George Orwell het fenomeen van post-truth avant la lettre. Heijne actualiseert Orwells klassieke essays naar het hedendaagse debat en toont hoe nationalistische sentimenten vaak ten koste gaan van waarheid.
Boek bekijken

€ 12,50

Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis

Post-truth en moderne media

De opkomst van sociale media en de veranderende nieuwslandschappen spelen een cruciale rol in het post-truth tijdperk. Informatie en desinformatie verspreiden zich sneller dan ooit, terwijl traditionele poortwachters van feiten aan invloed inboeten.

Voor ieder wat waars - ‘Verhelderende analyse van onze tijdgeest’

Teun van Aken

In de recensie 'Voor ieder wat waars' wordt Rob Wijnbergs analyse van onze tijdgeest besproken. Hij beschrijft hoe de mediatisering van waarheid ons collectieve beeld van de werkelijkheid beïnvloedt. Nieuwsmedia die sensatie en extreme standpunten uitvergroten, dragen bij aan pessimisme en wantrouwen.

Artikel lezen

Rob Wijnberg

Voor ieder wat waars

In Voor ieder wat waars stelt Rob Wijnberg een verfrissend perspectief: we leven niet zozeer in een post-truth samenleving, maar in een post-progress samenleving die haar geloof in collectieve vooruitgang is kwijtgeraakt. Dit verklaart onze paradoxale relatie met waarheid.
Boek bekijken

€ 22,00

Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis

Communiceren in een gepolariseerde wereld

In een post-truth omgeving wordt het steeds moeilijker om te communiceren met mensen die een fundamenteel ander wereldbeeld hebben. Hoe kunnen we deze kloof overbruggen?

David McRaney

Hoe verander je een mening?

In Hoe verander je een mening? onderzoekt David McRaney hoe we in een post-truth tijdperk toch effectief kunnen communiceren en overtuigen. Hij laat zien dat mensen niet zozeer door feiten, maar door betekenisvolle verbindingen en respect van mening veranderen.
Boek bekijken

€ 22,50

Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis

"Het probleem is niet dat mensen verschillend denken. Het probleem is dat we niet meer weten hoe we daar samen mee om moeten gaan. Polarisatie ontstaat niet door meningsverschillen, maar door de afwezigheid van betekenisvol contact tussen verschillende groepen." Uit: Kunnen we praten

Joris Luyendijk

Kunnen we praten

In Kunnen we praten analyseert Joris Luyendijk hoe we in gesprek kunnen blijven in gepolariseerde tijden. Hij bespreekt post-truth als woord van het jaar 2016 in relatie tot de verkiezing van Trump en onderzoekt hoe we betekenisvolle dialogen kunnen voeren ondanks fundamentele meningsverschillen.
Boek bekijken

€ 12,99

Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis

Waarheid en democratie: een fragiele relatie

Post-truth vormt een directe bedreiging voor democratische samenlevingen, die afhankelijk zijn van gedeelde feiten en waarheden om tot rationele besluitvorming te komen.

Waarheid en democratie

Peter van den Boom

Het artikel 'Waarheid en democratie' analyseert hoe deze begrippen zich tot elkaar verhouden. In een democratie is waarheid essentieel, maar populisme zet mensen die onderscheid maken tussen mening en feitelijke waarheid weg als 'elite'. Dit ondermijnt de rechtsstaat en het democratische proces.

Artikel lezen

Voor ieder wat waars Een sleutelinzicht uit Wijnbergs werk is dat waarheid fundamenteel sociaal is: 'Waarheid is wat we delen.' Om post-truth te overwinnen moeten we niet zozeer vechten over feiten, maar werken aan gedeelde kaders waarbinnen we feiten kunnen interpreteren en waarderen. Gemeenschapszin is hierbij essentieel.

Rationaliteit als antwoord

Sommige denkers pleiten voor een hernieuwde nadruk op rationaliteit en kritisch denken als antwoord op post-truth tendensen.

Steven Pinker

Rationaliteit

In Rationaliteit bekritiseert Steven Pinker het idee van 'post-waarheid' en pleit hij voor een terugkeer naar rationeel debat op basis van feiten en bewijs. Hij betoogt dat we ondanks onze cognitieve beperkingen, tools hebben om rationeel te denken en collectief tot betere beslissingen te komen.
Boek bekijken

€ 18,99

Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis

Rik Peels Jeroen de Ridder

Wat is nou waar?

In Wat is nou waar? onderzoeken Rik Peels en Jeroen de Ridder waarheid in het 'post-truth tijdperk'. Ze analyseren hoe waarheid een achterhaald begrip lijkt te zijn geworden en bieden filosofische handvatten om onderscheid te maken tussen feiten, meningen en interpretaties.
Boek bekijken

€ 22,99

Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis

Historische perspectieven op post-truth

Hoewel 'post-truth' een recent concept lijkt, hebben filosofen en politieke denkers al eeuwenlang geworsteld met vraagstukken rond waarheid en macht.

Lindsey Stonebridge

Vrij om de wereld te veranderen

Vrij om de wereld te veranderen van Lindsey Stonebridge presenteert Hannah Arendt's denken als bijzonder relevant voor het huidige post-truth tijdperk. Arendt waarschuwde al decennia geleden voor het gevaar van ideologieën die feiten ondergeschikt maken aan grote verhalen.
Boek bekijken

€ 29,99

Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis

Conclusie: Leven in het post-truth tijdperk

Het post-truth tijdperk stelt ons voor unieke uitdagingen, maar biedt ook kansen om dieper na te denken over de aard van waarheid en hoe we deze samen kunnen construeren. De besproken werken tonen dat post-truth niet alleen een probleem is van nepnieuws of polarisatie, maar van diepere maatschappelijke verschuivingen in hoe we kennis produceren en delen.

De sleutel ligt niet alleen in het verdedigen van feiten, maar in het herstellen van gemeenschappelijke kaders waarbinnen feiten betekenis krijgen. In een wereld waar meningen vaak als gelijkwaardig aan feiten worden beschouwd, wordt kritisch denken en dialoog belangrijker dan ooit. Alleen door actief te blijven zoeken naar gedeelde waarheden kunnen we de uitdagingen van het post-truth tijdperk overwinnen.