Op het eerste gezicht zou je denken dat je het jaarverslag van ABN AMRO openslaat. De buitenkant van Met sprongen voorwaarts nodigt niet direct uit tot een avontuurlijke reis door het veranderlandschap. Ook de titel mist de vonk die je als lezer doet verlangen naar sprongen voorwaarts. Maar wie zich hierdoor niet laat afschrikken, ontdekt een rijk en inhoudelijk boek dat de moeite waard is.
Onderbouwd en onderlegd
Wat direct opvalt, is het gedegen vooronderzoek. De vele bronverwijzingen maken duidelijk dat hier geen oppervlakkige beschouwing wordt gegeven, maar een stevig onderbouwd betoog. Toch bekruipt mij het gevoel dat het complexe taalgebruik wat té bewust is ingezet om gewicht aan de theorie te geven. Juist leiders in verandering hebben behoefte aan helderheid; niet aan zinnen die je drie keer moet lezen. Eenvoud is kracht.
Naast het boek is er een podcast, en die combinatie is een slimme zet. Tip: eerst lezen, dan luisteren. De podcast verdiept wat je eerder las, en laat Marks stem letterlijk meeklinken in zijn betoog. Een mooie gelaagdheid die het denken activeert.
Een doe-boek is misschien wat naïef
Vanaf het begin positioneert het boek zich als een doe-boek, wat op zichzelf fijn, maar niet nieuw is. Je kunt je serieus afvragen of lezers daar echt op zitten te wachten. Willen mensen niet gewoon lezen hoe verandering werkt, zonder meteen met een notitieblokje en pen in de aanslag te hoeven zitten? Het is sympathiek en ambitieus van Reijnders om lezers zo actief te willen betrekken, maar misschien ook wat naïef. Zeker zonder voorkennis kun je je verloren voelen in de hoeveelheid lijstjes, bulletpoints en opdrachten. Het zou sterker zijn geweest als het door Reijnders geïntroduceerde veranderkompas nóg meer leidend was geweest. Nu voelt het af en toe als verdwalen in een jungle van systeempjes. Less is more.
Wat is je burning platform?
Sommige hoofdstukken voelen als herhaling van zetten. Toch blijft de rode draad overeind: beweging. Reijnders laat scherp zien hoe belangrijk het is om niet te lang in veranderweerstand te blijven hangen. Ik gebruik hier zelf de metafoor van een muisstroom in de branding: eerst moet je vooral zwemmen om voorbij deze potentieel dodelijke stroming te geraken. Evalueren doe je als je veilig bent, op het strand – niet tijdens het zwemmen. Terwijl je beweegt, kun je bijsturen. Stilstaan is vaak juist het grootste risico.
We willen verandering zó graag snappen dat we er twintig modellen op plakken. Maar soms moet je gewoon bewegen. Niet denken, maar zwemmen. En pas als je weer op het strand ligt, even terugblikken: ‘Wat was dit eigenlijk?’
De echte schat is hoofdstuk 5
Hoofdstuk 5 is zonder twijfel het kloppend hart van het boek. De quickscan van de onder- en bovenstroom (pagina 107 t/m 110) is een waardevol instrument voor elke verandermanager. Hier wordt de brug geslagen tussen inzicht en actie. Niet alleen nadenken, maar ook dóen – precies waar veel veranderaanpakken stranden. Dit hoofdstuk voelt als de kaart die je in handen wilt hebben als je écht koers wilt zetten. Elke startende verandermanager komt hiermee direct beslagen ten ijs: volg simpelweg het door Reijnders beschreven stappenplan.
Toch raakt Reijnders soms verdwaald in zijn eigen gedachtenspinsels. Hij wil veel delen – misschien wel té veel – en dat maakt sommige stukken langdradig. Tegelijkertijd is zijn kwetsbaarheid ontroerend wanneer hij schrijft over zijn eigen tijdlijn. Dat is krachtig en herkenbaar. Het zijn die momenten die het boek menselijk maken en verbinding scheppen met de lezer.
Een toegift om direct uit te pakken
En dan: het slotstuk. De uitgebreide workshopbeschrijvingen voelen als een cadeautje. Direct toepasbaar, concreet en waardevol.
Al met als is Met sprongen voorwaarts erg smakelijk, mits je goed kauwt. Het boek is geen snack. Het is een stevige hap. Soms taai, soms wat overdadig gekruid, maar als je de tijd neemt om goed te kauwen, proef je de diepgang. Het boek vraagt wat van de lezer: geen passieve houding, maar actieve betrokkenheid. En misschien is dát wel precies de les: veranderen doe je niet op de automatische piloot. Je moet erin duiken. Zwemmen. Struikelen. Sturen. En uiteindelijk: landen. Met beide benen op de grond.
Over Nan van Grootel
Nan van Grootel is Change Consultant bij We Are Freddy.
Hij kijkt naar organisaties als systemen en pakt de rol van systeemontwikkelaar. Hij helpt organisaties bij het ontwikkelen van een mindset waarbij mens en resultaat het enige is dat telt én het enige is dat werkt.