Anders denken en meervoudig kijken is hard nodig voor het vinden van nieuwe oplossingen voor de projecten van de 21de eeuw, aldus Harry Rorije in 'Ik zie, ik zie, wat jij...' Projecten gaan immers al jaren mis om dezelfde redenen. Projectleiders en opdrachtgevers volgen klakkeloos mythes over projecten en veranderingen. De meest opvallende mythes zijn: pilots zijn onontbeerlijk, deadlines zorgen voor versnelling, voorkom gedoe, een verandering is een project, stuurgroepen horen bij projecten, tijdverspilling is zonde, beheersing kan dynamiek beteugelen en projectgroepen moeten een team zijn. Ik zie er overigens nog wel één die de auteur niet noemt: de opdrachtgever moet tevreden zijn. Feilloos legt de auteur bloot waarom dit mythes zijn en hoe het komt dat deze mythes blijven bestaan. Belangrijkste reden: mensen zijn gewoontedieren! Zodra een opdracht niet tot 'het gewone werk' kan worden gerekend, noemen we het een project. En we hebben niet door dat improviseren in projecten de kern is van projectmatig werken. En niet plannen, beheersen en controleren. Projectmanagement is eerder een kunst dan een kunde. De auteur zegt dat niet met zoveel woorden, maar het is volgens mij wel wat hij bedoelt. Wat kun je doen om die mythes te ontmaskeren? Rorije noemt dit 'meervoudig kijken' en reikt daartoe een 'projectcaleidoscoop' aan. Deze heeft vijf vlakken: - Beschouw van tevoren het doel van het project: gaat het om het veranderen van systemen, structuren, processen of gedrag? - Denk na over de aanpak: directief, verkopend, interactief of ontwikkelend? - Kies de meest voor de hand liggende organisatie- en besturingsvorm: projecthiërarchie, teamwork, coalitie of zelforganisatie, coördinatie of taaksturing? Rorije geeft nog veel meer voorbeelden. - Beschouw voorts de omgeving: de rol van de opdrachtgever, de politieke situatie. Gaat het om verbeteren of vernieuwen en vanuit welke mensbeelden en dominante cultuur wordt gewerkt? - En begin pas als je dit allemaal scherp 'in beeld' hebt. Harry Rorije is niet helemaal scherp in zijn onderscheid tussen projectresultaat en projectdoel. Hij zegt wel terecht dat projectresultaten doelen dienen, maar volgens mij is een doel van een verandering niet, bij voorbeeld, een nieuw systeem, zoals hij beweert. Dat is volgens mij een projectresultaat, dat als doel iets heeft in de trant van efficiëntieverbetering of kwaliteitsverhoging en dat weer met als doel meer of andere afnemers. Ondanks dit punt van kritiek meen ik dat Harry Rorije een zeer goede bijdrage heeft geleverd aan het vakgebied ter bezinning op alles wat wij, zonder daar goed over na te denken, als vanzelfsprekend beschouwen. Kortom: lees 'Ik zie, ik zie, wat jij...' en hanteer de 'projectcaleidoscoop' alvorens een opdracht te aanvaarden.
Over Teun van Aken
Dr. Teun van Aken is zelfstandig gevestigd organisatieadviseur en managementtrainer te Culemborg. Het gaat in organisaties altijd om resultaten bereiken met mensen. Dit was ook het leidmotief in zijn laatste twee publicaties. Van Aken is (co)auteur van een groot aantal artikelen en boeken.