'Meesterlijk coachen' (1995) van Robert Hargrove is nu de derde herziene editie verschenen. Het boek verdient na vijftien jaar de status van klassieker. In de eerste druk heeft Hargrove beoogd om coaching als professie op de kaart te zetten door gangbare mythes rond coaching te ontkrachten. De tweede druk biedt verdieping. Deze derde druk speelt in op de hedendaagse ontwikkelingen. Daarnaast biedt hij vooral een aanzet tot standaardisatie van de methode. Het boek is bedoeld voor professionele coaches, bestuurders en leidinggevenden. Over coaching bestaat nu veel goede literatuur. Coaching is op de kaart gezet, en daar heeft Hargrove ongetwijfeld aan bijgedragen.
Desondanks roept dit boek de nodige vraagtekens op. Hargrove richt zich op bestuursniveau en prefereert werken met toptalent. Voor hem gaat het erom buitengewone leiders op te leiden, die tijdens het realiseren van een Onmogelijke Toekomst buitengewone resultaten boeken. Het realiseren van die Onmogelijke Toekomst is meer dan leiderschap, dan gedragsverandering; het is een transformatieproces. In twaalf katalyserende gesprekken weet hij toptalent, competent en ambitieus, tot winnaar te maken. In gematigdheid en angst om de comfortzone los te laten ziet hij niets. Hoezo? Ligt hier voor de echte 'meester-coach' niet bij uitstek een uitdaging?
'Meesterlijk coachen' bestaat uit vier delen: A. Het werkingsgebied van Meesterlijk coachen; B. Op weg naar Meesterlijk Coachen; C. Coachen van bestuurders bij de verwezenlijking van hun Onmogelijke Toekomst: twaalf maanden, twaalf coachingsgesprekken D. Masterclasses: krachtige lessen in persoonlijke/organisatorische verandering. Wat mij in deel een in toenemende mate stoorde was de herhaalde zelfverheerlijking, de retoriek en de klinkende namen van topmensen en bedrijven die hij heeft gecoacht; uiteraard zijn dat geniale successtories. Ook al zegt hij zelf in deel twee: 'Wees geïnteresseerd, niet interessant!' Deel twee heeft gelukkig meer te maken met coaching als een manier van zijn: toegewijd zijn vanuit het hart, geen techniek. Een meesterlijke coach haalt het beste in mensen naar boven. Het hart van zijn methode is de drievoudige leermethode. De coach inspireert de cliënt tot een transformatie op het niveau van zijn, op het niveau van het denken dat het handelen beïnvloedt, en op het niveau van actie. Het denken dat het handelen beïnvloedt komt voort uit iemands context, zijn referentiekader, Op dit niveau kan de coach radicale veranderingen veroorzaken brengen. Met zijn uitleg wordt duidelijk hoe zijn 'triple loop learning' (transformeren) aansluiten bij het model van Chris Argyris: 'single loop learning' (verbeteren) of 'double loop learning' (herkaderen). Ook het zogenaamde 'zevenpettensysteem' is interessant: verschillende gespreksvormen waartussen je als coach schakelt: het aanreiken van ideeën of oplossingen, het doceren en adviseren maar ook het stellen van toetsende vragen om iemand zelf tot nieuwe perspectieven te brengen. In het derde deel bespreekt Hargrove de twaalf gesprekken, verspreid over twaalf maanden. De eerste vijf gesprekken verlopen doorgaans in een vaste volgorde; de overige gesprekken wisselen, al naar gelang de situatie. Hij beschrijft die gesprekken gedetailleerd en volgens een vaste structuur. Daardoor wint de gespreksopbouw aan duidelijkheid, maar krijgt het tevens het karakter van een prescriptieve checklist. Het laatste deel behandelt diverse interessante en actuele thema's zoals samenwerken of defensief gedrag transformeren in leergierig gedrag. Vooral het hoofdstuk over de hedendaagse complexe samenleving biedt interessante inzichten. Hier komen zaken aan bod als: opkomende Aziatische concurrentie, de onbegrensde mogelijkheden van internet en het doorbreken van de heerschappij van heersende grootmachten. De antwoorden ziet hij in professionalisering, klantgerichtheid en innovatie. Maar ook een hoofdstuk over het opbouwen van een supersuccesvolle coachingspraktijk biedt goede handvatten. Les 1: Hoe kom ik aan klanten? De meeste onderwerpen zijn boeiend en lenen zich bij uitstek voor nadere beschouwing. Maar het zijn 'Masterclasses', waardoor ze teveel het karakter van colleges krijgen. Hargrove geeft met 'Meesterlijk coachen' een goede kijk op executive coaching, zij het vanuit een perspectief van maakbaarheid. Professionele coaches werken bijna altijd vanuit een of meerdere modellen, maar desondanks is mijn vraag: laat de dynamiek binnen een coachingsproces ruimte voor standaardisatie? Een volgend wezenlijk gemis is dat onderliggende irrationele en groepsdynamische processen hier en daar worden aangeroerd, maar strak wordt vastgehouden aan het 'soll'-principe. Verborgen regels, formele/informele macht, de veiligheid van regels en bureaucratie, al die onderliggende krachtenvelden waarin bijvoorbeeld Peter Scott-Morgan, Charles Handy, Cor Lammers en Manfred Kets de Vries zo uitmunten, blijven buiten beschouwing. Het gehele boek ademt een Amerikaanse sfeer uit van 'how-to' en maakbaarheid. Was Hargrove ooit baanbrekend, nu vind ik het boek weinig meer toevoegen aan de literatuur over coaching. Als kennismaking of als leerboek heeft 'Meesterlijk coachen' zijn waarde behouden, mits Hargrove's betogen binnen een bredere context worden geplaatst. Aan de toegevoegde waarde die de thema's in het vierde deel hadden kunnen hebben, wordt afbreuk gedaan door het docerende karakter. Mijn conclusie: ervaren coaches kunnen uitstekend zonder dit boek!
Over Hilde Veraart-Maas
Hilde Veraart-Maas (1954-2019) was organisatiesocioloog. Na 22 jaar Human Resources Management vestigde zij zich als HRM-adviseur, trainer en (team)coach. Zij heeft door de jaren heen het socratisch coachen verder ontwikkeld. Zij werkt vanuit het principe: 'je weet zelf het beste wat goed voor je is!' De kracht van gedachten staat in haar aanpak centraal en de methode bewijst vooral goede diensten als iemand niet geholpen wil worden. Zij schreef diverse boeken over socratisch coachen, niet alleen als coachingsmethode (2006), maar ook over de vele toepassingsmogelijkheden. Zij was Master Practitioner NOBCO EMCC.