Met de ontegenzeggelijke opmars van het Rijnlands denken, hebben tot voor kort gangbare managementinstrumenten bij sommigen een meer dan vieze bijsmaak gekregen. Competentiemanagement is er een van, maar ook prestatiemanagement heeft veel van zijn glans verloren. Terecht? Soms wel. Wanneer organisaties ‘meten is weten’ tot het Elfde Gebod gaan proclameren, is de samenhang snel zoek. En daarmee de kracht van elke organisatie. Dat is in de afgelopen jaren kennelijk te veel gebeurd. Maar dat neemt niet weg dat dit soort instrumenten op zijn tijd heel bruikbaar zijn. Niet omdat de wereld vierkant is, en de mens een driehoek, maar omdat je soms moet weten waar je staat in relatie tot de gestelde organisatiedoelstellingen.

Wie wil er geen gemotiveerde en enthousiaste werknemers? Het management! Dat zeg ik niet, maar David Sirota in zijn boek The Enthusiastic Employee. Hoewel bijna elke medewerker vol overgave aan zijn nieuwe baan begint, is de motivatie na de (gangbare) zes wittebroodsmaanden meestal wel zoek. Sirota geeft de volgende verklaring voor deze erosie: ‘Het komt niet omdat het nieuwe eraf is. De neergang, en het funeste effect daarvan op de prestaties, is het gevolg van de manier waarop management in de praktijk gebracht wordt. Je zou kunnen zeggen dat het management het enthousiasme doodt.’ Vooral bureaucratie is een probaat middel om elke aanwezige motivatie om zeep te brengen. Volgens Sirota is ‘red tape’ ontaardt in een onneembare vesting die het werk onmogelijk maakt. Papierwerk, functionele specialisaties die samenwerking onmogelijk maakt, het parafencircuit en nog vele andere pietluttige gedragsregeltjes. Regeltjes die niet alleen uiterst inefficiënt zijn maar vooral getuigen van wel heel weinig respect voor de medewerkers. In de woorden van Sirota: ‘Deze regels hebben betrekking op een breed scala posities: van de plantmanager die jaarlijks goederen produceert ter waarde van miljoenen dollars, maar zelf nog geen aankoop mag doen van meer dan 10.000 dollar, tot de kantoormedewerker die een formulier van 15 regels moet invullen om een vel postzegels te kunnen kopen.’

Hoewel Drucker te boek staat als de goeroe aller goeroes, is hij dat niet. Althans, volgens Hans Strikwerda. Volgens Strikwerda is ‘Drucker zonder meer een wijs man en een scherp observator, maar bovenal is hij iemand bij wie je te rade gaat om beide benen weer op de grond te krijgen’. Drucker heeft een aantal niet meer weg te denken ideeën en concepten in de wereld van management en ondernemen geïntroduceerd. Toch zijn er nog altijd mensen, ook uit de managementwereld, die nog nooit iets van Drucker hebben gelezen. Een omissie. Voor deze mensen is er een handzame compilatie verschenen: Classic Drucker: Essential Wisdom of Peter Drucker from the pages of Harvard Business Review. Dit boek is een collectie van artikelen die Drucker de afgelopen veertig jaar in HBR heeft gepubliceerd. Een soort The Essential Drucker, maar dan toch even anders.

‘Alleen slechte manager kiest foute adviseur’, staat er boven een column in Trouw. Kijk, dat is een kop die trekt, zeker als je ook professioneel geïnteresseerd bent in het advieswezen. De openingszin mag er ook wezen: ‘Toegegeven: teveel management consultants verdienen geld aan problemen in plaats van aan oplossingen. Maar die worden dan ook ingehuurd door slechte managers.’ Boude uitspraken, maar de auteur, Pieter Klaas Jagersma, Nyenrode-professor en ex-McKinseyaan, weet natuurlijk waar hij het over heeft.

Een vaak terugkerend thema in de managementliteratuur (naast leiderschap) is de relatie tussen militaire strategie en bedrijfsstrategie. Soms worden beide zelfs direct aan elkaar gekoppeld. Je kunt je afvragen of dit terecht is. Of zinvol. Natuurlijk, in beide gevallen is er sprake van strategie, maar de doelstellingen zijn toch wezenlijk anders. Bovendien kun je je afvragen of een directe koppeling wenselijk is: het schijnt dat bedrijven bij wijze van training simulaties gebruiken, waarbij heuse war rooms zijn ingericht. Als simulatie werkelijkheid wordt, raak je al snel het zicht op de werkelijkheid kwijt. Een kleine zoektocht naar de strategie achter strategie.

Misschien dat de meeste mensen het zich niet realiseren, maar het commerciële Internet is pas 10 jaar oud. Begon het met linkpages, banners, de zoekmachinemarketing is nog jonger. De grote aanjager van deze discipline is natuurlijk Google. Het boek Search: How Google and Its Rivals Rewrote the Rules of Business and Transformed our Culture geschreven door John Battelle is een uitstekende gids om zicht te krijgen op deze, inmiddels miljarden-industrie. (De vertaling verschijnt in mei onder de titel ZOEK bij Business Contact) Bedrijven betalen letterlijk miljoenen om bovenaan de Google PageRanking te komen. Zie ook: Google Het verhaal