Een systeem is een geheel van elementen waarbij de ‘samenwerking’ tussen die elementen de functionaliteit en de uitkomsten van het systeem bepaalt. Hoe groter het systeem, hoe groter de kans op een hoge entropie. Chaos dus.
Uit ons eigen leven kennen we dat ook. Misschien zijn we ooit als ZZP’er begonnen en hadden we een redelijk overzichtelijk bestaan. Totdat we zo succesvol waren en onze eerste medewerker in dienst namen. Onze 2e, 3e, 37e misschien zelfs. Opeens waren we een echt bedrijf. En ergens moesten er structuren ontstaan om de orde te bewaren en de wanorde buiten ons bedrijfspand en daarmee ons leven te houden. Veel dynamiek, veel uitdaging, maar af en toe toch ook hoofdbrekens en het verlangen naar die beginjaren. Of op zijn minst de illusie daarvan.
Met hoe meer mensen (klanten, medewerkers en leveranciers) we werken, hoe groter de behoefte wordt aan ordening. Ieder mens is een element in het systeem en ieder element brengt zijn eigen schare aan andere elementen mee. Een medewerker of klant komt nooit alleen, maar heeft zijn eigen achterban op de bagagedrager. Dit vergroot de kans op een hogere entropie. Meer mensen, meer kans op chaos.
Onze bedrijfscultuur, in feite expliciete maar bovenal impliciete afspraken gebaseerd op onze waarden en normen, moet deze kans op wanorde verkleinen. En meestal gaat dat goed. Maar wat als diezelfde bedrijfscultuur, de sfeer, transformeert door de interne organisatie- en externe marktdynamiek en de vorm aanneemt die past bij de mate van wanorde in het grotere maatschappelijke systeem? Wat als er in ons bedrijf een eilandjescultuur ontstaat?
Een eilandjescultuur is het resultaat van het proces van zelforganisatie en maakt duidelijk dat in een chaotisch systeem spontaan nieuwe structuren ontstaan. Met die nieuwe structuren wordt de chaos op individueel of teamniveau, de eilandjes, teruggebracht tot het gewenste minimum. Op dat niveau ontstaat er dus weer orde. Probleem is natuurlijk wel dat een organisatie een keten vormt in haar aanbod richting de markt en ‘eilandjes’ deze keten doorbreken. Hoe zorgen we er dan voor dat de kracht in de keten wordt hersteld?
Allereerst door te erkennen dat ‘afzondering’ een natuurlijke beweging is die duidelijk maakt dat de entropie in het systeem te hoog is. De chaos of wanorde was blijkbaar te groot en heeft aangezet tot zelforganisatie. En misschien kunnen we zelfs trots zijn dat wij deze mensen die de ‘eilandjes’ creëren, op de loonlijst hebben. Zij bewijzen ons namelijk een hele grote dienst door de bestaande wanorde om te buigen naar een nieuwe orde. Als we dit erkennen en van daaruit respectvol met hen in gesprek gaan dan zal het systeem zich her-rangschikken en de keten een revival ondergaan.
Jack Jansen is auteur van Homo Reflectus - zelfvertrouwen vanuit eenheid. Voor meer informatie www.topresults.nl
Over Jack Jansen
Jack Jansen (1961) werkt al meer dan 20 jaar als coach en counselor. Hij wordt nog steeds geboeid door de wijze waarop mensen naar zichzelf kijken en de impact die dat heeft op hun leven en dat van hun omgeving.
Hij wil met zijn boek 'Homo Reflectus - Zelfvertrouwen vanuit eenheid' een bijdrage leveren aan een samenleving waarin sociale cohesie beter mogelijk is door de kritische en toch ook milde blik die we op onszelf kunnen richten.