Bij het laatste jubileum van Managementboek, in 2020, lag de wereld als gevolg van het Covid-19 bijna volledig stil. Geen gala dat jaar, maar ook geen nood aan de man: net als talloze vergaderingen vond de uitreiking voor de prijs van het beste Managementboek van het Jaar online plaats. Enkele tientallen mensen keken toe hoe Jo Caudron destijds werd onderscheiden voor zijn boek De wereld is rond. Vijf jaar later zat De Rode Hoed in Amsterdam op 17 april 2025 als vanouds vol met meer dan 250 auteurs, uitgevers en andere gasten en is die merkwaardige periode alweer enkele jaren achter de rug. Een bijzonder moment voor Philip van Coevorden en Kees Visser, die in 1995 met Managementboek begonnen en nu, vijf jaar na het niet-gevierde 25-jarig bestaan, alsnog in het middelpunt van de belangstelling kwamen te staan.
Philip van Coevorden greep het moment aan om bestsellerauteur Jos Burgers in het zonnetje te zetten. Voor zijn boek Superfijne klanten kreeg Burgers de prijs voor het bestverkochte boek van het jaar 2024. Die eer had hem eigenlijk eerder ten deel moeten vallen, want het was zeker niet de eerste keer dat hij het bestverkochte boek van het jaar schreef. Maar aangezien Managementboek deze prijs pas twee jaar geleden instelde, was het voor Burgers toch een primeur. ‘Wie die superfijne klanten zijn, weet ik ook niet’, zei hij, met die kenmerkende knipoog. ‘Dat is voor iedere ondernemer anders. Maar ik weet wel hoe je ze kunt vinden.’ Hij stelde de andere auteurs gerust: ideeën genoeg voor een nieuw boek, en een boek heeft hij in principe vrij snel geschreven, maar het denkwerk vergt meer tijd. Bovendien waakt zijn uitgever voor overkill. De komende twee jaar slaat hij over.
De improvisatieacteurs van Troje en Shirkan grepen het jubileum aan om de gasten in acht hoofdstukken mee te nemen door het geschiedenis van het boek, met als hoofdstuk 5 de oprichting van Managementboek. Ze hadden een soort boekengame ontwikkeld, met een interface die zo uit de games van de jaren tachtig geplukt leek, en ze presenteerden een quiz die net als de game via de smartphone werd gespeeld. Dat was de aanloop naar de introductie van de vijf genomineerden, die naar voorbeeld van de AI books van uitgeverij Maven Publishing tot leven waren gewekt. Via een QR-code konden de gasten van het Managementboekengala op Whatsapp in contact komen met een AI-versie van elk genomineerd boek, die antwoord gaf op elke willekeurige vraag over de inhoud. Fascinerend, en zonder twijfel een toepassing die we in de toekomst zullen terugzien.
Eppo van Nispen tot Sevenaer, ooit directeur van de Stichting CPNB en tegenwoordig hoofd van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, verzorgde een gastoptreden. Op zijn bekende onnavolgbaar enthousiaste wijze deed hij het college boekgeschiedenis nog eens dunnetjes over, met de nadruk op de ontwikkeling van de boekenprogramma’s op televisie – en dan vooral de rol van Dick Laan, filmpionier en schrijver van de boekenreeks over Pinkeltje. Luchtig en geestig, precies zoals bij het Managementboekengala past.
Een staalkaart
Zo leidde het programma als vanzelf naar hoofdstuk 8, het onvermijdelijke hoogtepunt: de bekendmaking van het Managementboek van het Jaar 2025. De prijs werd voor de 23ste keer uitgereikt en de procedure was exact dezelfde als in vorige jaren. De zeskoppige jury – voorzitter Jasmijn Mioch, Annemarie Smits, Hans de Witte-van Mierlé, Cor Molenaar, Miranda van Ark en Rogier van der Wal – kregen het hele jaar door dozen managementboeken thuisbezorgd, 212 boeken in totaal. Elk managementboek werd door minimaal twee juryleden gelezen; bij twijfel zelfs door drie, vier of alle zes de juryleden. Zo ontstond de eerste schifting. Op 31 januari 2025 maakten zij de longlist voor de verkiezing bekend van in totaal 52 boeken. Een verrassend veelzijdige selectie, zoals juryvoorzitter Jasmijn Mioch vaststelde, met zeer uiteenlopende onderwerpen, van AI tot authenticiteit, van crisiscommunicatie tot LEGO® op de werkvloer en alle soorten leiderschapsontwikkeling. ‘De serieuze thema’s worden niet geschuwd, maar wel toegankelijk gemaakt – met humor, met lef, en met actuele invalshoeken’, aldus Mioch. ‘Veel boeken bieden concrete handvatten voor wie iets wil dóen: met het team, de organisatie of gewoon met zichzelf. Kortom: een staalkaart van wat er leeft in managementland anno nu.’
Nog geen anderhalve maand later, op 10 maart dit jaar, maakte de jury de shortlist van vijf titels bekend. Een moeilijke klus, zei Mioch, want de jury was onder de indruk van de kwaliteit. Ze kozen uiteindelijk voor Neuromanagement van Sven Gall, waarin hij het grensgebied tussen brein en bestuur onderzoekt, Green IT van Jan Hoogstra en Eric Consten, waarin de auteurs de duurzaamheid van IT ter discussie stellen en met een model van zes lagen en praktijkverhalen houvast bieden aan managers die duurzaam willen digitaliseren, Provotyping van Stefaan Vandist, een optimistisch en tegelijk realistisch boek waarin de schrijver je leert zelf de toekomst te helpen vormgeven, Tricky Tijden van Jitske Kramer, een gelaagd boek waarin verwarring, macht, leiderschap en cultuurverandering met elkaar verknoopt worden, en Geen paniek! van Maureen Veurman, een uiterst actueel boek over reputatiemanagement in crisistijd.
Wow-factor
Wie iets van de boeken op de shortlist wist, en juryvoorzitter Mioch tijdens haar speech goed beluisterde, voelde aan welke kant het opging. ‘Tijdens onze gesprekken viel op hoe elk boek een thema raakt dat nu relevant is: van duurzaamheid tot leiderschap, van verbeeldingskracht tot breinkennis, van handelen in het moment tot bouwen aan de toekomst. Niet voor niets komt het woord tijd vaak terug’, zei ze. ‘Soms expliciet, zoals in de titel Tricky Tijden, of impliciet als de crisistijd centraal staat of onze tijd in de toekomst in Provotyping.’ Gedurende de laatste vergaderingen begon zich langzaamaan een voorkeur af te tekenen, vervolgde Mioch. ‘Niet voor het meest academische boek, of het meest praktische. Maar voor dat ene boek dat niet alleen inspireert, maar ook echt in beweging zet. Een boek dat erin slaagt urgentie te combineren met hoop, visie met handelingsperspectief, en theorie met tastbare praktijk.’ Een boek dat kortom de wow-factor had, zoals ze het noemde, en bovendien zeker niet zou misstaan op de salontafel en uitnodigt tot lezen, een boek waarvan je zelfs de illustraties zou willen uitknippen om ze aan de muur te hangen: Provotyping van Stefaan Vandist. 
Vandist, een voormalig merkstrateeg die zich als ‘verbeeldingsactivist’ en creatief consultant tegenwoordig richt op duurzaamheidsvraagstukken, was duidelijk verrast met de onderscheiding. ‘Ik heb niets voorbereid’, bekende hij, toen hij met een bos bloemen en de trofee op het podium stond. ‘Ik dacht: de prijswinnaar zal enkele weken geleden al zijn ingelicht, in Nederland is zoiets vast gescript.’ Maar zodra hij over zijn verbazing heen was, nam zijn enthousiasme over zijn missie het als vanzelf over. Hij legde uit hoe de voorganger van Provotyping tot stand was gekomen, Pretopia, het boek dat hij maakte nadat Covid-19 was uitgebroken, en hoe hij dat boek als zijn eigen Coronababy beschouwt. Zijn uitgever, Niels Janssens van LannooCampus, had hem vervolgens gevraagd daar een soort werkboek bij te maken. Dat project werd steeds omvangrijker, ging een eigen leven leiden en resulteerde uiteindelijk in Provotyping, een boek dat gaat over welke toekomsten mogelijk zijn en hoe pioniers over de hele wereld al bezig zijn die vorm te geven. ‘En dat illustreer ik niet aan de hand van de bekende voorbeelden uit Silicon Valley, maar met verhalen over dingen die gebeuren in Oudenaarde, Sao Paulo en Breda, die laten zien hoe je op een zachte manier de toekomst tastbaar kunt maken.’
Provoceren met mogelijkheden
Hij vond het al een feestje op zich dat hij was genomineerd, vertelde Stefaan Vandist kort na de prijsuitreiking. ‘Op zeker moment kregen we de andere vier boeken van de genomineerden thuisgestuurd. Tijdens een lang weekend heb ik die drie dagen lang met veel plezier besnuffeld, bekeken en doorgebladerd, om een idee te krijgen van het paginaritme, de quotes, de inhoud en de strategische invalshoeken. Ik had niet de tijd om ze allemaal echt te lezen, daarvoor lees ik niet snel genoeg. Maar toch was ik hard onder de indruk van die boeken, in het bijzonder van Jitske Kramer, zij is echt de Yuval Noah Harari van Nederland. En Neuromanagement van Sven Gall vond ik neurointelligence toegepast op een boek. Heel sterk. Dat ga ik niet winnen, dacht ik eerlijk gezegd.’ Toch was het zijn boek dat werd uitverkoren, nota bene in de stad van de Provo’s. Daarvan was Vandist zich bewust. ‘In mijn vorige boek heb ik het uitvoerig gehad over Luud Schimmelpennink, de vader van de witkar. Ik heb hem bewierookt als de bedenker van car sharing avant la lettre. Heel mooi om dan die prijs in Amsterdam te krijgen.’
Vandist begon Provotyping inderdaad met het idee om een werkboek te maken. ‘De vraag was: hoe kunnen organisaties, steden, gemeenten, noem maar op, hun eigen Pretopia ontwikkelen? Hoe kunnen zij een creatieve broedplaats voor verandering neerzetten in hun stad, gemeente of bedrijf? Hoe kunnen zij de mentale witte ruimte creëren waar je kunt experimenteren met de toekomst op het kruispunt van utopie en dystopie?’
Hij ging van start met het idee een werkboek te maken, maar het project liep vrijwel meteen uit de hand met bijbehorende verhalen en illustraties. ‘Ja, ik werk heel verhalend. Een traditioneel managementboek vertrekt vanuit een theorie of een nieuw model. Maar ik begin onderop, met observaties. Ik gebruik mijn hoofd en mijn vingers om te schrijven, maar ik gebruik mijn hele lijf als gevoelsinstrument. Ik wil voelen waar ik plezier aan beleef, waar ik hoop uit put en welk perspectief ik voel bij entrepreneurs en pioniers die hardnekkig, koppig en vastberaden iets aan het uitbroeden zijn. Dat vind ik het mooiste dat er bestaat. In de loop der jaren is dat bijna een soort verslaving geworden, om jager-verzamelaar te zijn op zoek naar dit soort verhalen.’ Dat is ook de reden dat zijn boeken zo fris en authentiek aandoen, denkt hij. ‘Ik vind het gewoon leuk om te zien wat er gebeurt in Sao Paulo, Egypte, Oudenaarden of Breda. Dat zijn vensters richting een toekomst die mogelijk is. Vandaar de titel Provotyping: het provoceren met mogelijkheden in een wereld die te lijden heeft aan verbeeldingsarmoede.’
Vandist is benieuwd wat deze prijs voor het Managementboek van het Jaar voor hem zal betekenen. ‘Ik sprak zojuist met enkele mensen die de prijs eerder hebben gekregen en zij verzekerden mij: Stefaan, deze prijs gaat iets voor jou doen, dat is zeker. Ongetwijfeld zal de telefoon vaker gaan en zal ik meer aanbiedingen voor lezingen krijgen. Dat is fijn, want ik ben een eenmansleger, dus dat is hoe ik mijn boterham verdien.’
Maar de inhoudelijke boodschap is voor hem minstens even belangrijk. ‘Ik hoop dat dit boek een gevoel van yes we can teweegbrengt bij organisaties’, zegt hij. ‘Dat mensen denken: hé wauw, dit is een onorthodoxe, ongebruikelijke, ongeziene manier om naar de toekomst te kijken. Dit toont ons dat we niet langer om permissie moeten vragen, maar dat we beter meteen kunnen beginnen. Begint eer ge bezint, moet het motto luiden. Biedt desnoods nadien je excuses aan dat je het gedaan hebt.’ Met het boek zelf heeft hij in elk geval het goede voorbeeld gegeven, denkt hij. ‘Toen ik aan Provotyping begon, heb ik eerst uitgebreid gesproken met mijn uitgever, Niels Janssens van LannooCampus. Ik herinner me nog heel goed dat ik de meeting afsloot en hem vroeg: mag ik met dit boek dan wel een regenboogkleurige of fluor-roze prot (scheet, red.) laten in het ietwat grijze segment van de managementboeken? Hij zei: Stefaan, laat jij maar een fluor-roze prot. Vandaar deze cover. Super toch?’
Managementboek Magazine
Dit artikel is verschenen in de papieren editie van Managementboek Magazine in mei 2025.
Bekijk deze editie >
Over Hans van der Klis
Hans van der Klis is freelance journalist. Hij schrijft regelmatig artikelen voor Managementboek.