Voorwoord / V
Lijst van gebruikte afkortingen / XV
HOOFDSTUK 1
Achtergrond en betekenis van de dividendbelasting / 1
1.1 Inleiding; kenschets van de dividendbelasting / 1
1.2 Geschiedenis / 3
1.3 De bestaansgrond van de dividendbelasting / 4
1.4 Enkele cijfers / 7
1.5 Toekomst / 8
HOOFDSTUK 2
Subject van heffing en inhoudingsplichtige / 11
2.1 Subjectieve belastingplicht en inhoudingsplicht / 11
2.2 Subjectieve belastingplicht: de opbrengstgerechtigde / 12
2.3 De inhoudingsplichtige / 13
2.3.1 Inleiding / 13
2.3.2 NV’s, BV’s en open CV’s / 14
2.3.3 Andere vennootschappen welker kapitaal geheel of ten dele in aandelen is verdeeld / 15
2.3.4 Fondsen voor gemene rekening / 15
2.3.5 Coöperaties / 16
2.3.5.1 Beperkte inhoudingsplicht voor coöperaties / 16
2.3.5.2 Voorgeschiedenis / 16
2.3.5.3 Wat zijn houdstercoöperaties? / 17
2.3.5.4 Kwalificerende lidmaatschapsrechten / 19
2.3.6 De Europese coöperatie / 20
2.3.7 De uitzondering voor vbi’s / 20
2.3.8 ‘In Nederland’; vestigingsplaatsfictie / 21
2.4 Geen belasting- en inhoudingsplicht na afschudden Nederlandse vestigingsplaats; geen eindheffing bij emigratie / 23
HOOFDSTUK 3
Object van heffing en tarief / 25
3.1 Het object van heffing: ‘opbrengst’ / 25
3.2 Het objectieve stelsel en de basisconceptie / 26
3.3 Vergelijking met het heffingsobject in de inkomstenbelasting / 27
3.4 Aandelen, winstbewijzen en deelnemerschapsleningen / 27
3.4.1 Algemeen / 27
3.4.2 Aandelen (en opties?) / 28
3.4.3 Winstbewijzen / 30
3.4.4 Deelnemerschapsleningen / 30
3.5 Uitdelingen van winst / 33
3.5.1 Formeel dividend / 33
3.5.2 Verkapt dividend; bevoordelingsbewustheid / 33
3.5.2.1 Verkapt dividend / 33
3.5.2.2 Bevoordelingsbewustheid / 35
3.5.2.3 Is elke onzakelijke uitgave een uitdeling? / 36
3.5.2.4 Onzakelijke leningen en bodemlozeputleningen / 37
3.5.2.5 Naheffing en brutering / 39
3.5.3 Winstanticipatie en crediteursbenadeling / 39
3.5.4 Civielrechtelijk nietige uitdelingen / 42
3.5.5 Niet-opgeëist dividend: verjaard dividend en dividend op niet-omgewisselde aandelen / 43
3.5.6 Abuizen; onverschuldigde uitkering; terugbetaling / 45
3.5.7 Meegekocht dividend / 46
3.6 Inkoop van eigen aandelen / 46
3.6.1 Algemeen / 46
3.6.2 Inkoop van toonderaandelen door een beurs-NV / 48
3.6.3 Beleggingsinstelling of icbe als bedoeld in art. 1:1 Wft (art. 3, lid 4, Div.B.) / 51
3.6.4 Afwikkeling van (personeels)optieverplichtingen / 52
3.6.5 Middellijke inkoop / 54
3.6.5.1 Wat is middellijke inkoop? / 54
3.6.5.2 Middellijk inkoop van minderheidsaandeelhouders / 55
3.6.5.3 Heffing bij de aandeelhouders van de moedervennootschap / 56
3.6.5.4 Heffing bij de aandeelhouders van de kopende dochter / 57
3.6.5.5 Tussenhoudsters / 57
3.7 Liquidatie-uitkeringen / 57
3.8 Dividend in de vorm van aandelen (winstbonus, agiobonus, stockdividend) / 59
3.9 Terugbetaling van kapitaal / 61
3.9.1 Achtergrond van art. 3, lid 1, onderdeel d, Div.B. / 61
3.9.2 Terugbetaling van formeel kapitaal / 62
3.9.3 Terugbetaling van agio / 63
3.9.4 Terugbetaling van informeel kapitaal / 64
3.9.5 Terugbetaling van besmet kapitaal / 64
3.9.6 Zuivere winst / 64
3.10 Uitkeringen op winstbewijzen / 68
3.11 Vergoedingen op deelnemerschapsleningen / 68
3.12 Opbrengst bij fondsen voor gemene rekening en coöperaties / 68
3.13 Opbrengst in natura (niet in geld) / 70
3.14 Dividendpolitiek / 70
3.14.1 Keuzedividenden / 70
3.14.2 Dividendreserves; letteraandelen / 71
3.15 Dividend op aandelen in portefeuille en op ingekochte aandelen / 72
3.16 Dividend op aandelen in vruchtgebruik / 73
3.17 Juridische fusie / 74
3.17.1 Civielrechtelijk / 74
3.17.2 Fiscaalrechtelijk / 75
3.18 Juridische splitsing / 76
3.18.1 Civielrechtelijk / 76
3.18.2 Fiscaalrechtelijk / 76
3.19 Tarief / 78
HOOFDSTUK 4
Het kapitaalsbegrip / 79
4.1 Gestort kapitaal / 79
4.2 Het gemiddeld op de aandelen gestorte kapitaal / 79
4.3 Nominaal kapitaal, agio en informeel kapitaal / 80
4.4 Besmet kapitaal na aandelenfusie (art. 3a, lid 1, Div.B.) / 81
4.5 Besmet kapitaal na juridische fusie of splitsing (art. 3a, lid 2-6, Div.B.) / 83
4.6 Opties / 85
4.7 Herbeleggingsreserve (art. 3b Div.B.) / 86
4.8 Vaststelling gestort kapitaal (art. 13 Div.B.) / 87
HOOFDSTUK 5
Inhoudingsvrijstellingen / 89
5.1 Het karakter van de vrijstellingen / 89
5.2 De vrijstelling van inhouding voor deelnemingsdividenden / 89
5.2.1 Facultatieve vrijstelling / 89
5.2.2 Compartimentering? / 91
5.3 Fiscale eenheid (art. 4, lid 1, onderdeel b, Div.B.) / 92
5.4 Deelnemingsdividenden aan aandeelhouders in de EU/EER en in verdragslanden (art. 4, lid 2 en 3, Div.B.) / 94
5.4.1 Overzicht / 94
5.4.2 Imperatieve vrijstelling / 95
5.4.3 Art. 4, lid 2, onderdeel a: EU, EER en verdragslanden / 95
5.4.4 Art. 4, lid 2, onderdeel b: een belang waarop de deelnemingsvrijstelling of -verrekening van toepassing zou zijn / 97
5.4.5 Lid 3: uitzonderingen / 97
5.4.6 De algemene antimisbruikbepaling / 98
5.4.6.1 Context / 98
5.4.6.2 De subjectieve toets (wetsgeschiedenis) / 99
5.4.6.3 De objectieve toets (wetsgeschiedenis) / 100
5.4.6.4 De beperkte relevantie van de wetsgeschiedenis / 103
5.4.7 Hybride entiteiten / 105
5.4.7.1 Inleiding / 105
5.4.7.2 Naar Nederlands recht niet-transparante entiteiten (art. 4, lid 9, Div.B.) / 105
5.4.7.3 Naar Nederlands recht transparante entiteiten (art. 4, lid 10, Div.B.) / 106
5.5 Opbrengst van groenfondsen / 107
5.6 Opbrengst van lijfrentebeleggingsrechten / 107
5.7 Landgoedvennootschappen / 107
5.8 Uitkeringen aan niet-onderworpen lichamen (art. 4a Div.B.) / 108
5.9 De inkoopfaciliteiten (art. 4c en 4d Div.B.) / 109
5.9.1 Algemeen / 109
5.9.2 Art. 4c Div.B. in hoofdlijnen / 109
5.9.3 De limiet / 110
5.9.4 Het jaarvereiste / 111
5.9.5 Het oppompverbod / 112
5.10 De a.b.-faciliteiten (art. 4e en 4f Div.B.) / 112
HOOFDSTUK 6
Teruggaaf / 113
6.1 Teruggaaf aan niet of beperkt belastingplichtige in Nederland gevestigde rechtspersonen / 113
6.1.1 Ratio / 113
6.1.2 Voorwaarden, verzoek en beschikking / 114
6.1.3 ‘Te zijnen laste ingehouden’; vruchtgebruik / 115
6.1.4 Fbi’s / 117
6.1.5 Teruggaaf versus vrijstelling / 118
6.2 Teruggaaf aan niet onderworpen in de EU/EER gevestigde lichamen / 118
6.3 Teruggaaf aan niet onderworpen in derde landen gevestigde portfolio-investeerders / 119
6.4 Teruggaaf aan overheidsondernemingen / 120
6.5 Teruggaaf aan internationale organisaties / 121
6.6 Teruggaaf aan buitenlandse opbrengstgerechtigden op grond van een belastingverdrag / 121
6.7 Teruggaaf aan overbelaste buitenlandse opbrengstgerechtigden / 121
HOOFDSTUK 7
Afdrachtvermindering / 125
7.1 Het karakter van de afdrachtvermindering / 125
7.2 De dooruitdelingsfaciliteit (art. 11 en 12 Div.B.) / 127
7.2.1 Doel en vorm van de faciliteit / 127
7.2.2 De voorwaarden / 129
7.2.3 De berekening van de afdrachtvermindering / 130
7.2.4 Fiscale eenheden en stapelingen / 131
7.3 Afdrachtvermindering voor fbi’s (art. 11a Div.B.) / 134
HOOFDSTUK 8
Dividendstripping en treaty shopping / 137
8.1 Inleiding / 137
8.2 Jurisprudentie over dividendstripping van vóór de invoering van de wettelijke regeling / 138
8.3 Jurisprudentie over het tussenschuiven van vennootschappen / 141
8.4 Internationale holding- en kasgeldjurisprudentie / 144
8.5 Wettelijke maatregelen tegen dividendstripping / 146
8.5.1 Wetswijziging en aanpassing Bvdb 2001 / 146
8.5.2 Ratio van de negatieve omschrijving / 148
8.5.3 Bewijslastverdeling / 148
8.5.4 Samenstel van transacties / 148
8.5.5 Het ‘ten goede komen’ aan de ‘in mindere mate gerechtigde’ (onderdeel a) / 151
8.5.6 Het behouden van het belang na het samenstel (onderdeel b) / 153
8.5.7 Bona fide gevallen / 153
8.5.8 Afgezonderd particulier vermogen / 155
8.5.9 Verdragstoepassing / 155
8.5.10 De EU-Moeder-dochterrichtlijn / 156
8.6 De antimisbruikbepaling in de EU-Moeder-dochterrichtlijn / 157
8.7 Maatregelen tegen treaty shopping / 157
8.7.1 Beneficial ownership / 157
8.7.2 Limitation on benefits / 157
8.7.3 Main purpose test/principal purpose test / 159
8.7.4 Fraus tractatus / 159
HOOFDSTUK 9
Verrekening / 163
9.1 De dividendbelasting als verrekenbare voorheffing / 163
9.2 De voorwaarden voor aanwijzing als voorheffing / 164
9.2.1 Overzicht / 164
9.2.2 De dividendbelasting moet ‘geheven’ zijn / 165
9.2.3 Het dividend moet in de grondslag van de eindheffing vallen / 168
9.3 Verrekening van dividendbelasting bij vruchtgebruik en bloot eigendom / 172
9.4 Lijfrenterekening of lijfrentebeleggingsrecht / 174
9.5 Vergelijking met de verrekening van buitenlandse bronheffing op dividend / 175
HOOFDSTUK 10
Voorkoming van internationale dubbele belasting / 177
10.1 Inleiding / 177
10.2 Belastingverdragen / 177
10.2.1 Het dividendartikel in het OESO-modelverdrag, VN-modelverdrag en het Nederlandse Standaardverdrag / 177
10.2.2 Branch level tax / 183
10.2.3 Secondary withholding tax / 184
10.2.4 Kwalificatie als dividend / 187
10.2.4.1 Inleiding / 187
10.2.4.2 Definitie van dividend in de belastingverdragen; winstdelende leningen / 187
10.2.4.3 Niet-aftrekbare rente / 188
10.2.4.4 Opbrengst van inkoop en liquidatie en terugbetaling van kapitaal / 190
10.2.4.5 Verdragskwalificatie van holding- en kasgeldbaten / 193
10.2.4.6 Securities lending / 196
10.2.5 Verdragscompartimentering / 196
10.2.6 Hybride entiteiten / 199
10.2.7 Uitvoeringsvoorschriften; woonplaatsverklaring / 200
10.3 Overeenkomsten met een bestuurlijke eenheid (art. 37 AWR) / 201
10.4 Voorkoming van dubbele belasting binnen het Koninkrijk / 201
10.4.1 Staatkundige hervormingen binnen het Koninkrijk der Nederlanden / 201
10.4.2 Kort overzicht van de regelingen voor dividenden / 201
10.4.3 De Belastingregeling voor het Koninkrijk (BRK) / 202
10.4.3.1 Grondslag en rangorde / 202
10.4.3.2 De regeling voor dividenden / 204
10.4.3.3 Antimisbruikbepalingen in de BRK / 206
10.4.3.4 Holding- en kasgeldbaten van natuurlijke personen in de BRK / 208
10.4.4 De Belastingregelingen Nederland-Curaçao (BRNC) en Nederland-Sint Maarten (BRNS) / 209
10.4.5 De Belastingregeling voor het land Nederland (BRN) / 211
10.5 Dubbele vestigingsplaats (dual residence) / 211
10.5.1 Inleiding / 211
10.5.2 Uitdelende vennootschap is dual resident; extraterritoriale heffing / 212
10.5.3 Uitdelende vennootschap is dual resident; drielandenpuntarrest / 212
10.5.4 Dual resident vennootschap ontvangt binnenlands dividend / 215
HOOFDSTUK 11
EU-recht / 217
11.1 De EU-Moeder-dochterrichtlijn / 217
11.1.1 Inleiding / 217
11.1.2 De vereisten voor de vrijstelling van bronbelasting / 218
11.1.2.1 Rechtsvorm / 218
11.1.2.2 Moedervennootschap (of vaste inrichting) in andere lidstaat / 218
11.1.2.3 Geen dual residents met één been buiten de EU / 219
11.1.2.4 Omvang deelneming / 219
11.1.2.5 Onderworpenheid / 220
11.1.2.6 Minimumbezitsperiode en zekerheidsstelling / 221
11.1.2.7 Misbruikvoorbehoud / 221
11.2 De overeenkomst tussen de EU en Zwitserland / 222
11.3 De EU-Interest-royaltyrichtlijn / 222
11.4 De EU-verkeersvrijheden / 223
11.4.1 Inleiding / 223
11.4.2 Toegang tot de vrijheden / 223
11.4.3 Geen verplichting om juridische dubbele belasting weg te nemen / 225
11.4.4 Wel verplichting om buitenlandse aandeelhouders niet zwaarder te belasten / 226
11.4.5 Bruto/netto-problematiek / 227
11.4.6 Inhoudingsvrijstelling en teruggaafregeling / 230
11.4.7 Buitenlandse beleggingsfondsen / 233
11.4.8 Antidividendstrippingmaatregelen / 235
11.4.9 Beperkte subjectieve reikwijdte belastingverdragen / 237
11.4.10 Dividenden aan belastingplichtigen in derde landen / 237
11.4.10.1 Afbakening en samenloop verkeersvrijheden / 237
11.4.10.2 Standstillbepaling (art. 64 VWEU) / 238
11.4.10.3 Rechtvaardigingsgronden; verschillend rechtskader / 239
11.4.11 Neutralisering / 241
11.5 Verboden staatssteun / 242
HOOFDSTUK 12
Inhouding, afdracht, administratieve verplichtingen en rechtsmiddelen / 245
12.1 De heffingstechniek in hoofdlijnen / 245
12.2 Inhouding: ‘afzondering’ / 246
12.3 Tijdstip van inhouding: terbeschikkingstelling / 249
12.3.1 Terbeschikkingstelling / 249
12.3.2 Verkapt dividend / 251
12.3.3 Dotatie aan een dividendreserve / 252
12.3.4 Certificering / 253
12.3.5 Cum-/ex-transacties / 253
12.4 Opbrengst in natura / 254
12.5 Brutering van dividend / 255
12.6 Afdracht / 257
12.7 Naheffing / 258
12.8 Verhaal op de opbrengstgerechtigde / 261
12.9 Aansprakelijkheid / 262
12.10 Administratieve verplichtingen / 263
12.10.1 Boekhouding en informatieplicht / 263
12.10.2 Dividendnota / 264
12.10.3 Aangifte, opgaaf en mededeling / 265
12.11 Rechtsmiddelen / 266
12.11.1 Algemene opmerkingen; zes bilaterale verhoudingen binnen een driepartijensituatie / 266
12.11.2 Bezwaar en bezwaartermijn / 268
12.11.3 De inhoudingsplichtige / 270
12.11.4 De belastingplichtige / 272
Dankwoord / 275
Jurisprudentieregister / 277
Trefwoordenregister / 293
